Hệ Thống Làm Mát Ô Tô: Phân Loại & Công Dụng

Hệ thống làm mát là bộ phận rất quan trọng đối với toàn bộ hoạt động trên một chiếc ô tô. Hệ thống này giúp giảm nhiệt độ của động cơ, đảm bảo nhiệt độ ổn tối ưu nhất và kéo dài tuổi thọ sử dụng. Vậy hệ thống làm mát ô tô có mấy loại? Nguyên lý hoạt động như thế nào? Cùng tham khảo thông tin chia sẻ trong bài viết dưới đây nhé!

1. Hệ thống làm mát ô tô là gì?

Hệ thống làm mát ô tô là một bộ phận vô cùng quan trọng, có nhiệm vụ điều hòa và giảm nhiệt độ của động cơ. Khi động cơ hoạt động, quá trình đốt cháy nhiên liệu sẽ sinh ra một lượng nhiệt lớn. Nếu nhiệt độ này không được kiểm soát, động cơ sẽ quá nhiệt, gây hư hỏng các bộ phận và ảnh hưởng đến hiệu suất hoạt động của xe. 

Có 2 kiểu hệ thống làm mát trên ô tô phổ biến gồm: Làm mát bằng không khí và làm mát bằng nước. Mỗi loại sẽ có những chức năng làm mát riêng và phù hợp với từng loại xe khác nhau.

Hệ thống làm mát giúp bảo vệ động cơ ô tô hiệu quả

2. Công dụng của hệ thống làm mát trên ô tô

Hệ thống nước làm mát ô tô có vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì hoạt động ổn định của động cơ. Bên cạnh, hệ thống làm mát này còn mang lại những công dụng nổi bật khác gồm:

• Giảm nhiệt độ động cơ: Hệ thống làm mát sẽ hấp thụ nhiệt lượng sinh ra từ quá trình đốt cháy và truyền nhiệt ra môi trường bên ngoài. 
• Duy trì nhiệt độ làm việc ổn định: Nhờ cung cấp đủ nước làm mát sẽ giúp động cơ hoạt động ở mức nhiệt độ lý tưởng để đảm bảo hiệu suất cao nhất. 
• Bảo vệ các bộ phận: Hệ thống làm mát ô tô còn giúp ngăn ngừa các bộ phận động cơ bị quá nhiệt, kéo dài tuổi thọ các bộ phận động cơ của xe.

Xe được làm mát hiệu quả sẽ duy trì khả năng hoạt động ổn định cho xe

3. Các loại hệ thống làm mát ô tô

3.1. Hệ thống làm mát bằng không khí trên ô tô

Hệ thống làm mát bằng không khí thì không khí được sử dụng trực tiếp để hấp thụ và tản nhiệt thay vì sử dụng chất lỏng làm mát như nước. Hệ thống này thường được sử dụng trên các loại xe mô tô phân khối lớn, xe địa hình hoặc một số dòng xe ô tô cổ điển.

Các thành phần chính và nguyên lý hoạt động của hệ thống làm mát không khí

• Cánh tản nhiệt: Là các lá kim loại mỏng được gắn trực tiếp lên bề mặt động cơ. Chúng có diện tích bề mặt lớn để tăng khả năng tiếp xúc với không khí và tản nhiệt hiệu quả.
• Quạt gió: Có nhiệm vụ hút không khí lạnh từ bên ngoài vào và thổi qua các cánh tản nhiệt.
• Ống dẫn gió: Hướng luồng không khí đi qua các cánh tản nhiệt một cách hiệu quả.

Hệ thống làm mát ô tô bằng không khí

Ưu và nhược điểm của hệ thống làm mát bằng không khí:

Ưu điểm:

• Đơn giản: Hệ thống làm mát bằng không khí trên ô tô có cấu tạo đơn giản, ít bộ phận hơn so với hệ thống làm mát bằng nước, giảm thiểu rủi ro rò rỉ.
• Bền bỉ: Ít phụ thuộc vào chất lỏng làm mát nên hạn chế ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường như nhiệt độ thấp.
• Trọng lượng nhẹ: Giúp giảm trọng lượng tổng thể của xe.

Nhược điểm:

• Hiệu quả làm mát thấp hơn: So với hệ thống làm mát bằng nước thì khả năng tản nhiệt của không khí kém hơn, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nóng hoặc khi động cơ hoạt động ở công suất cao.
• Tiếng ồn: Quạt gió hoạt động liên tục sẽ gây ra tiếng ồn nhất định.
• Giới hạn công suất: Do khả năng tản nhiệt có hạn nên hệ thống này thường được sử dụng trên các động cơ có công suất vừa phải.

3.2. Hệ thống làm mát trên ô tô bằng nước

Hệ thống làm mát bằng nước là hệ thống làm mát phổ biến nhất trên các loại xe ô tô hiện nay. Hệ thống này sử dụng nước để hấp thụ nhiệt lượng sinh ra từ quá trình đốt cháy nhiên liệu trong động cơ. Sau đó truyền nhiệt này ra môi trường bên ngoài thông qua két nước.

Các bộ phận của hệ thống làm mát bằng nước

• Nước làm mát tuần hoàn: Nước làm mát được bơm đi khắp các ống dẫn trong động cơ, hấp thụ nhiệt từ các bộ phận đang hoạt động.
• Truyền nhiệt qua két nước: Két nước là bộ phận chứa nước để cung cấp nước làm mát cho động cơ trong quá trình vận hành, đồng thời truyền nhiệt từ nước ra không khí để hạ nhiệt độ động cơ.
• Quạt làm mát hỗ trợ: Quạt làm mát sẽ tăng cường lưu lượng không khí đi qua két nước, giúp quá trình tản nhiệt diễn ra nhanh hơn.
• Điều chỉnh nhiệt độ: Thermostat sẽ điều chỉnh lưu lượng nước làm mát đi qua két nước, giúp duy trì nhiệt độ động cơ ở mức ổn định.

Hệ thống làm mát ô tô bằng nước

Ưu và nhược điểm của hệ thống làm mát ô tô bằng nước:

Ưu điểm

• Hiệu quả làm mát cao: Hệ thống nước làm mát ô tô có khả năng hấp thụ nhiệt tốt và tản nhiệt hiệu quả. Nhờ vậy, quá trình làm mát động cơ diễn ra nhanh hơn đảm bảo an toàn và duy trì tuổi thọ sử dụng.
• Điều chỉnh nhiệt độ chính xác: Thermostat giúp duy trì nhiệt độ động cơ ổn định.
• Tính phổ biến: Hệ thống làm mát ô tô bằng nước dễ dàng tìm mua để thay thế và bảo dưỡng hơn.

Nhược điểm

• Có thể bị rò rỉ: Các ống dẫn và gioăng trong hệ thống làm mát có thể bị hỏng gây rò rỉ nước làm mát.
• Ảnh hưởng bởi thời tiết: Ở nhiệt độ quá thấp, nước có thể bị đóng băng gây tắc nghẽn hệ thống.

4. Bảng so sánh đặc điểm hệ thống làm mát không khí và bằng nước

Cả hệ thống làm mát bằng không khí trên ô tô và hệ thống làm mát bằng nước đều có những ưu và nhược điểm riêng. Việc lựa chọn hệ thống làm mát phù hợp sẽ phụ thuộc và dòng xe, nhu cầu sử dụng của người dùng. 

Dưới đây là bảng so sánh đặc điểm của 2 loại hệ thống làm mát ô tô cho bạn tham khảo:

5. Những vấn đề thường xảy ra đối với hệ thống làm mát ô tô

Trong quá trình hoạt động của hệ thống làm mát ô tô, có thể xảy ra những vấn đề và cách xử lý dưới đây cho bạn tham khảo:

5.1.  Rò rỉ nước làm mát

Nguyên nhân: Có thể do ống dẫn nước bị nứt, vỡ, gioăng bị hỏng, két nước bị thủng,...

Dấu hiệu:

• Mức nước làm mát giảm dần.
• Có vũng nước dưới xe sau khi đỗ xe.
• Hơi nước bốc ra từ nắp két nước khi mở.
• Động cơ quá nhiệt.

Cách xử lý: Kiểm tra kỹ các ống dẫn, gioăng, két nước. Tùy thuộc vào mức độ hư hỏng, bạn có thể tự sửa chữa nhỏ hoặc mang xe đến gara để thay thế các bộ phận bị hỏng. Lưu ý, sau khi khắc phục xong, hãy bổ sung nước làm mát đúng loại cho xe.

Hệ thống làm mát ô tô có thể bị rò rỉ

5.2. Két nước bị tắc

Nguyên nhân: Cặn bẩn tích tụ lâu ngày làm tắc nghẽn các ống dẫn trong két nước.

Dấu hiệu: Động cơ nhanh nóng, quạt làm mát hoạt động liên tục.

Cách xử lý:

• Súc rửa két nước: Nếu xe gặp tình trạng này bạn nên mang xe đến gara để thực hiện việc súc rửa két nước bằng các loại dung dịch chuyên dụng.
• Thay thế két nước: Nếu két nước bị hư hỏng nặng, cần thay thế bằng một két nước mới.

5.3. Bơm nước bị hỏng

Nguyên nhân: Cánh bơm bị mòn, trục bơm bị cong vênh, rơ le bơm bị hỏng...

Dấu hiệu: Nước làm mát không tuần hoàn, động cơ nhanh nóng.

Cách xử lý: Thay thế bơm nước mới.

5.4. Van hằng nhiệt bị hỏng

Nguyên nhân: Lò xo bên trong van bị yếu, hoặc van bị kẹt.

Dấu hiệu: Động cơ nóng quá hoặc không nóng đủ.

Cách xử lý: Thay thế van hằng nhiệt mới.

Cần xử lý các hư hỏng của hệ thống làm mát ô tô kịp thời

5.5. Quạt làm mát không hoạt động

Nguyên nhân: Hỏng motor quạt, đứt dây điện, rơ le bị hỏng,...

Dấu hiệu: 

• Động cơ nhanh nóng
• Quạt không chạy

Cách xử lý: Kiểm tra và sửa chữa các bộ phận bị hỏng.

5.6. Nước làm mát không đúng loại

Nguyên nhân: Sử dụng nước làm mát không đúng loại hoặc pha loãng quá nhiều.

Dấu hiệu: Hệ thống làm mát bị ăn mòn, giảm hiệu quả làm mát.

Cách xử lý: Thay thế bằng loại nước làm mát đúng quy cách và pha theo tỷ lệ khuyến cáo của nhà sản xuất.

Khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường của hệ thống làm mát ô tô như: Động cơ thường xuyên quá nhiệt, xuất hiện chất lỏng chảy ra ngoài, rò rỉ,... Chủ xe nên mang ô tô đến các trung tâm chăm sóc ô tô chuyên nghiệp để được kiểm tra, xử lý kịp thời đảm bảo an toàn cho xe và người sử dụng.

Sử dụng đúng loại dung dịch làm mát ô tô để đạt hiệu quả tốt nhất

>>> Tham khảo các dung dịch làm mát ô tô phổ biến:

• Dung dịch bảo dưỡng Valeo Protective 100
• Chai Wurth Giải Nhiệt Đỏ
• Chai Tech Group 6384NR Giải Nhiệt 4L Đỏ

6. Những lưu ý đảm bảo an toàn cho hệ thống làm mát ô tô

Hệ thống làm mát đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ động cơ ô tô. Để đảm bảo hệ thống hoạt động hiệu quả và kéo dài tuổi thọ cho xe, bạn cần lưu ý những điều sau:

• Kiểm tra mức nước làm mát thường xuyên: Trong quá trình sử dụng bạn cần kiểm tra lượng nước làm mát trong ô tô, nếu nước làm mát bị hao hụt có thể gây quá nhiệt động cơ. Lưu ý, cần sử dụng loại nước làm mát đúng quy cách theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
• Bảo dưỡng định kỳ: Nên thường xuyên kiểm tra để kịp thời phát hiện và khắc phục sớm các vấn đề của hệ thống làm mát. Đảm bảo hệ thống làm mát ô tô hoạt động ổn định, an toàn cho động cơ của xe.
• Sử dụng đúng loại nước làm mát: Cần phải tìm hiểu và lựa chọn đúng loại nước làm mát chuyên dụng giúp bảo vệ hệ thống làm mát và tăng tuổi thọ động cơ.
• Không mở nắp két nước khi động cơ đang nóng: Nguyên nhân là do hơi nước bên trong két nước có áp suất cao, khi mở nắp có thể gây bỏng. Vì vậy, hãy để động cơ nguội hẳn trước khi mở nắp két nước để đảm bảo an toàn.
• Quan tâm các dấu hiệu bất thường của hệ thống làm mát: Trong quá trình sử dụng bạn cũng chú đến những dấu hiệu là từ hệ thống làm mát ô tô như: Động cơ nhanh nóng, mức nước làm mát giảm nhanh, có hơi nước bốc ra từ nắp két nước,... Thì nên mang xe đến trung tâm chăm sóc chuyên nghiệp để được xử lý tốt nhất.

Theo kinh nghiệm, chủ xe nên thường xuyên kiểm tra hệ thống làm mát ô tô để phòng ngừa và hạn chế các hư hỏng xảy ra. Đồng thời, hãy bảo trì định kỳ nhằm giúp cho hệ thống làm mát ô tô luôn hoạt động hiệu quả và an toàn nhất.

Quý Khách có nhu cầu bảo dưỡng hệ thống làm mát ô tô nói riêng và dịch vụ chăm sóc ô tô nói chung hãy liên hệ trực tiếp cho Ô Tô Hoàng Kim để được hỗ trợ tốt nhất.

Hotline: 0707 228 338