Hộp số CVT là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Hộp số CVT được ứng dụng ngày càng nhiều trong các dòng ô tô hiện đại ngày nay, nhờ vào khả năng tối ưu hóa hiệu suất vận hành và tiết kiệm nhiên liệu. Vậy hộp số CVT là gì? Những thông tin chia sẻ dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại hộp số CVT cho ô tô nhé!

1. Hộp số CVT là gì?

Hộp số CVT (hay hộp số vô cấp) có khả năng thay đổi tỷ số truyền một cách liên tục mà không cần phải chuyển số như hộp số truyền thống. Với thiết kế không có các cấp số cố định, hộp số CVT cho phép xe hoạt động mượt mà hơn trong quá trình tăng và giảm tốc, tạo cảm giác êm ái cho người lái. 

Công nghệ này cũng giảm thiểu tiếng ồn và rung lắc, giúp hành khách cảm thấy thoải mái hơn trong suốt hành trình.

Khác với hộp số tự động (AT) hay hộp số sàn (MT), CVT là hộp số cho phép động cơ hoạt động trong dải vòng quay tối ưu nhất, từ đó cải thiện hiệu suất nhiên liệu và giảm thiểu mức khí thải. Công nghệ này ngày càng phổ biến trên nhiều mẫu xe nhờ vào những ưu điểm nổi bật mang lại.

Hộp số CVT giúp thay đổi tỷ số truyền liên tục

2. Cấu tạo của hộp số CVT

Hộp số CVT được cấu tạo từ các thành phần chính sau:

• Puli đầu vào và puli đầu ra: Hai puli có khả năng thay đổi đường kính, trong đó một puli kết nối với động cơ và puli còn lại gắn với trục truyền động dẫn tới bánh xe.
• Dây đai hoặc dây xích kim loại: Kết nối hai puli và có khả năng truyền lực khi puli thay đổi kích thước để tạo ra vô số tỷ lệ truyền khác nhau.
• Bộ điều khiển điện tử: Quản lý quá trình hoạt động của hộp số, điều chỉnh sự thay đổi kích thước của puli và dây đai để tối ưu hóa momen xoắn và tốc độ.

Cấu tạo của hộp số CVT

3. Nguyên lý hoạt động của hộp số CVT

• Đối với số tiến

Trong số tiến của hộp số CVT, puli đầu vào quay và truyền momen xoắn qua dây đai đến puli đầu ra, cho phép xe tăng tốc mà không cần chuyển số. Điều này giúp xe duy trì hiệu suất tối ưu ở mọi tốc độ, giảm thiểu sự gián đoạn trong quá trình lái xe. 

Hệ thống CVT tự động điều chỉnh tỉ lệ truyền động, cho phép động cơ hoạt động trong dải vòng tua tối ưu, từ đó cải thiện khả năng tiết kiệm nhiên liệu và tăng cường trải nghiệm lái. Bằng cách giữ cho động cơ ở mức công suất và mô-men xoắn lý tưởng, CVT giúp xe đạt được hiệu suất tối đa trong mọi điều kiện vận hành.

Bộ điều khiển điện tử liên tục điều chỉnh kích thước của các puli để tạo ra các tỷ lệ truyền động biến thiên, giúp xe di chuyển mượt mà và tiết kiệm nhiên liệu. Khi puli đầu vào thu hẹp và puli đầu ra mở rộng, tỷ số truyền được tối ưu hóa cho tốc độ tăng.

• Đối với số lùi

Khi chọn số lùi, hộp số vô cấp CVT sử dụng một bánh răng đảo chiều để thay đổi hướng quay của puli đầu ra. Momen xoắn từ động cơ được truyền qua dây đai, khiến puli đầu ra quay ngược lại, giúp xe di chuyển lùi. Bộ điều khiển điện tử vẫn điều chỉnh kích thước của puli để duy trì tỷ lệ truyền phù hợp, đảm bảo xe lùi một cách ổn định và an toàn.

Nguyên lý hoạt động số tiến số lùi của hộp số CVT

4. Ưu nhược điểm của hộp số CVT

Ưu điểm:

• Tiết kiệm nhiên liệu: Hộp số CVT được thiết kế để tối ưu hóa hiệu suất của động cơ. Bằng cách liên tục điều chỉnh tỷ số truyền, hộp số CVT cho phép động cơ hoạt động ở vòng quay tối ưu nhất trong mọi điều kiện lái. 
• Trải nghiệm lái xe mượt mà: Hộp số CVT không có các bước chuyển số cố định như hộp số tự động (AT) hay hộp số sàn (MT). Thay vào đó, nó chuyển đổi tỷ số truyền một cách liên tục và mượt mà. Điều này mang lại cảm giác lái xe êm ái đặc biệt trong các tình huống giao thông đông đúc hoặc khi lái xe trong thành phố.
• Tối ưu hóa công suất: Hộp số CVT giúp động cơ luôn hoạt động ở công suất tối ưu, đặc biệt là trong các tình huống tăng tốc. Khi cần tăng tốc nhanh, hộp số sẽ tự động điều chỉnh để đảm bảo động cơ có thể phát huy tối đa công suất mà không gặp phải trở ngại. 

Nhược điểm:

• Chi phí bảo trì cao: Hộp số CVT thường đòi hỏi chi phí bảo trì và sửa chữa lớn hơn so với các loại hộp số truyền thống.
• Cảm giác lái không thể hiện rõ: Một số người lái có thể cảm thấy thiếu sự tương tác khi lái xe với hộp số CVT, vì không có cảm giác chuyển số rõ ràng.
• Khả năng chịu tải thấp: Hộp số CVT có thể không phù hợp với các mẫu xe tải nặng hoặc xe thể thao hiệu suất cao.

Hộp số CVT giúp tối ưu hóa hiệu suất của động cơ hiệu quả

5. Hướng dẫn sử dụng hộp số CVT

Sử dụng hộp số CVT khá đơn giản và tương tự như sử dụng hộp số tự động. Dưới đây là cách sử dụng hộp số CVT:

• Chọn chế độ lái: Hộp số CVT thường có các chế độ lái như bình thường, thể thao, hoặc tiết kiệm. Hãy chọn chế độ phù hợp với điều kiện lái xe.
• Khởi động xe: Bạn nên để chân ra khỏi chân ga cho đến khi động cơ khởi động hoàn toàn. Sau đó, hãy nhẹ nhàng nhấn ga để xe bắt đầu di chuyển. Hộp số CVT sẽ tự động điều chỉnh tỷ số truyền để phù hợp với nhu cầu của bạn mà không cần phải chuyển số thủ công.
• Tăng tốc và giảm tốc: Để tăng tốc, bạn chỉ cần nhẹ nhàng nhấn chân ga. Hộp số CVT sẽ tự động điều chỉnh tỷ số truyền để cung cấp sức mạnh cần thiết. Đối với việc giảm tốc, bạn chỉ cần nhả chân ga hoặc sử dụng phanh. Hệ thống sẽ tự động điều chỉnh để giảm tốc độ mà không cần chuyển số. 
• Dừng xe: Bạn nên chuyển sang chế độ "P" (Park) nếu bạn đỗ xe lâu. Trong trường hợp dừng đèn đỏ hay tắc đường, bạn có thể giữ chân ở phanh mà không cần phải chuyển sang "N" (Neutral). Hệ thống CVT sẽ tự động duy trì vị trí khi bạn giữ phanh.

Sử dụng hộp số CVT khá đơn giản và tương tự như sử dụng hộp số tự động

6. Giải thích các ký hiệu trên hộp số CVT

Trên xe được trang bị hộp số CVT, bạn sẽ nhận thấy một số ký hiệu như P, R, N, D và các chế độ thể thao (S). Mỗi ký hiệu sẽ có ý nghĩa riêng. Cụ thể:

• P (Park): Dùng khi đỗ xe, khóa hộp số.
• R (Reverse): Chế độ lùi.
• N (Neutral): Chế độ không tải, không kết nối động cơ với hệ thống bánh xe.
• D (Drive): Chế độ lái bình thường.
• S (Sport): Chế độ lái thể thao, tăng cường hiệu suất.

Người lái phải nắm rõ cái ký hiệu để thao tác được chuẩn xác

7. So sánh hộp số CVT và hộp số AT/MT

Điểm khác biệt các loại hộp số ô tô

8. Những lưu ý khi lái xe hộp số CVT

• Tránh tăng tốc đột ngột: Khi tăng tốc, bạn nên tránh việc đạp ga mạnh đột ngột, vì điều này có thể gây ra sự quá tải cho hệ thống.
• Không để chân trên chân ga khi dừng: Khi dừng xe, hãy giữ chân ra khỏi chân ga để tránh làm hỏng hộp số.
• Lưu ý đến âm thanh lạ: Nếu nghe thấy âm thanh lạ hoặc cảm thấy xe không hoạt động bình thường, hãy đến trung tâm dịch vụ kiểm tra để xử lý kịp thời.

Hy vọng qua bài viết này đã mang đến cho bạn cái nhìn tổng quát về hộp số CVT, nguyên lý hoạt động của hộp số và sử dụng hiệu quả nhất trên xe của mình nhé.